13 SAMODZIELNY BATALION SAPERÓW „ KOŁOBRZESKI” 6 PDP

Na podstawie decyzji Dowódcy l Armii Wojska Polskiego na terenie Związku Radzieckiego w rejonie Żytomierza na terenach opuszczonych przez oddziały Wojska Polskiego, które wraz z l Frontem Białoruskim przeniosły się na tereny Polski rozpoczęto organizowanie następnych jednostek Wojska Polskiego, między innymi 13 Samodzielnego Batalionu Saperów w składzie 6 Dywizji Piechoty. Zgodnie z rozkazem Dowódcy l Armii Wojska Polskiego Nr 130 z dnia 5.07.1944 r. 13 Samodzielny Batalion Saperów formowany był w oparciu o etat Nr 04/506. Po ukazaniu się w/w rozkazu Dowódca 6 Dywizji Piechoty wydaje rozkaz Nr 01, w którym na miejsce formowania 13 Samodzielnego Batalionu Saperów wyznacza miejscowość Dawidówka k/Żytomierza nad rzeką Teleraw. Natychmiast do organizacji batalionu zostaje skierowana grupa oficerów, w skład, której wchodzili:

• Szef Służby Inżynieryjnej 6DP – mjr Klimenko Jan,
• dowódca batalionu – mjr dypl. Lewkowicz Adolf,
• szef sztabu batalionu – por. Radionow Mikołaj,
• dowódcy kompanii – por. Treskunow Semen i por. Jerechonow Paweł,
• dowódcy plutonów oraz nauczyciel batalionu p. Czernuszko.

Pod koniec lipca 1944 r. do rejonu formowania batalionu przybywają pierwsi ochotnicy, poborowi oraz podoficerowie i szeregowcy skierowani z l Pułku Zapasowego.

W miesiącu sierpniu 1944 r. do batalionu przybywają nowi oficerowie, a wśród nich dowódca kompanii por. Suszko Dymitr. Po dokonaniu podziału organizacyjnego przez dowódcę batalionu mjr dypl. Lewkowicza na dowódcę l kompanii saperów wyznaczony został por. Treskunow, a na dowódcę 2 kompanii saperów por. Jerchonow, a na dowódcę 3 kompanii saperów por. Szuszko. Po wcieleniu stanu osobowego oraz organizacji pododdziałów, przystąpiono do wstępnego szkolenia ogólnowojskowego. Program szkolenia opracowany przez sztab dywizji w dniu 11 sierpnia 1944 r. został przekazany dowództwu batalionu do realizacji. Głównym jego celem było „przygotować oddanego Ojczyźnie, zdyscyplinowanego żołnierza – sapera, umiejącego zastosować w walce przydzielony mu sprzęt i środki”. Program szkolenia przewidywał 12 godzin zajęć codziennie. W związku z dotkliwym brakiem podoficerów decyzją dowódcy dywizji postanowiono przy batalionie zorganizować pluton szkolny ze skróconym programem szkolenia.

W całej 6 DP zachodzą poważne zmiany organizacyjne, decyzją dowódcy l Armii WP cała dywizja ma zmienić miejsce postoju. W dniu 23 sierpnia 1944 r. przystąpiono do likwidacji obozu w Dawidówce   i ładowania się na transport kolejowy. Zgodnie z decyzją dowódcy 6 DP batalion ma się przegrupować transportem kolejowym do m. Przemyśl. Batalion opuszcza miejsce postoju w dniu 24 sierpnia 1944 r. i w dniu 29 sierpnia przybywa na stację kolejową w Przemyślu. Zostaje zakwaterowany w koszarach na Zasaniu.

W Przemyślu zaczyna się następny okres szkolenia, który trwa od 15 września do 13 grudnia 1944 roku. Od chwili przybycia do Przemyśla 13 Samodzielny Batalion Saperów wchodzi w skład 2 Armii WP. W dniu 15 września 1944 r. jednostki 6 DP wizytowane były przez gen. Berlinga i gen. Świerczewskiego. W ramach tej inspekcji żołnierze batalionu budują most na rzece San.

Przysięga i dalszy okres szkolenia

Przygotowanie żołnierzy do przysięgi wojskowej trwało jednocześnie z programowym szkoleniem. Zaprzysiężenie żołnierzy batalionu odbyło się w dniu 19 października 1944r. o godz. 11.00. Uroczystość ta odbyła się na placu alarmowym w koszarach na Zasaniu. Dzień ten był świętem nie tylko dla żołnierzy batalionu, ale również dla społeczeństwa Przemyśla, które licznie przybyło na tą uroczystość. W ceremoni zaprzysiężenia wzięły udział władze miasta Przemyśla (p.Sykus). Po przysiędze, w trakcie szkolenia batalion buduje drugi most stały przez rzekę San dla społeczeństwa Przemyśla. 21 listopada 1944 r. rozkazem personalnym nr 150 na stanowisko dowódcy batalionu zostaje wyznaczony mjr Bogdanów Michał, a dotychczasowy dowódca mjr dypl. Lewkowicz Adolf zostaje skierowany do Oficerskiej Szkoły Inżynieryjnej w Przemyślu. W połowie listopada 1944 r. zostaje przerwane formowanie 2 Armii WP, decyzją Naczelnego Dowództwa WP nr 50 z dnia 15 listopada l944 r., a całą 6 DP i batalion saperów podporządkowano Naczelnemu Dowódcy WP.

Wyjazd na front

Po zakończeniu szkolenia w pierwszej połowie grudnia 1944 r. 6 DP i 13 Samodzielny Batalion Saperów otrzymują rozkaz przegrupowania się i wzięcia udziału w walkach o wyzwolenie Warszawy. Przygotowania do przegrupowania trwają od 17 do 20 grudnia 1944 r., 20 grudnia 1944 r. batalion załadował się na transporty kolejowe na stacji Przemyśl i trasą przez Lwów-Sokal-Włodzimierz Wołyński-Kowel-Chełm-Lublin-Łuków-Siedlce wyruszył do stacji docelowej Mińsk Mazowiecki. W dniu 29 grudnia następuje rozładowanie transportu i zajęcie rejonu koncentracji w rejonie l km na zachód od m. Poręba. W dniu 5 stycznia 1945 r. w m. Glinianka u dowódcy h DP odbyła się odprawa w trakcie, której batalion otrzymał pierwsze zadanie bojowe. W dniu 6 stycznia poszczególne kompanie saperów zostają przydzielone do poszczególnych pułków piechoty celem inżynieryjnego zabezpieczenia natarcia. Wieczorem dnia 8 stycznia o godz. 22.00 wydany zostaje rozkaz bojowy nr 1, w którym zostały postawione zadania dla saperów przy poszczególnych pułkach. W okresie od 8 do 16 stycznia 1945 r. saperzy prowadzą rozpoznanie grubości pokrywy lodowej na Wiśle oraz możliwości urządzenia przeprawy. W dniu 15 stycznia przygotowują wszystkie możliwe środki przeprawowe oraz przygotowują się do natarcia na zachodni brzeg Wisły. W nocy z 16 na 17 stycznia 1945 r. pod osłoną ognia artyleryjskiego saperzy batalionu przeprawiają się na zachodni brzeg Wisły i wykonują przejście w polach minowych oraz zaporach nieprzyjaciela. W dniach 17 stycznia o godz. 2.00 oddziały 6 DP rozpoczęły forsowanie Wisły po lodzie. Do godz. 8.00 17 stycznia cała dywizja przeprawiła się na zachodni brzeg Wisły i zajęła pozycje. W przeprawie przez Wisłę szczególnie wyróżniła się 2 kompania saperów przydzielona do 16 pp. Saperzy po zabezpieczeniu przeprawy nacierali na czele pułku stanowiąc jego straż przednią, usuwając zapory oraz wykonując przejścia w polach minowych. Następnie 2 ksap udzieliła wydatnej pomocy 2 batalionowi 16 pp w przejściu przez zniszczony most Kierbedzia. Również l i 3 ksap działając z 14 i 18 pp chlubnie wykonały swoje zadania. Żołnierze tych pododdziałów rozminowali teren Belwederu. W dniu 18 stycznia cały batalion bierze udział w rozminowaniu Warszawy usuwając setki min.

Pościg za nieprzyjacielem

Po pomyślnym forsowaniu Wisły i zajęciu Warszawy dowódca 6 DP otrzymał rozkaz prowadzenia pościgu za nieprzyjacielem. W tym celu w dniu 19 stycznia dywizja, a wraz z nią batalion saperów rozpoczęły marsz ubezpieczony celem zajęcia nakazanych rubieży na zachodnim brzegu Wisły w rejonie Kazunia. Batalion saperów zostaje rozlokowany w rejonie m. Czeczotka, jako odwód dowódcy dywizji. Dnia 20 stycznia batalion rusza z całą dywizją do rejonu Przybirnów-Słubice. Rejon ten osiągnięto o godz. 19.00 22 stycznia 1945 r., o godz. 10.00 następuje wznowienie marszu na trasie Radziwie-Włocławek wzdłuż lewego brzegu Wisły. O godz.18.00 batalion ześrodkowuje się w rejonie m. Dąb Wielki. 23 stycznia batalion zatrzymuje się na płn. od Włocławka, a 26 stycznia o godz. 3.00 rozpoczyna marsz wzdłuż osi Włocławek – Klementynów – Toporzyszewo – Służewo ześrodkowując się w rejonie Buczkowo – Popioły -Slużewo. 27 stycznia batalion w dalszym ciągu znajduje się w marszu po trasie Służewo-Kąkol-Bydgoszcz ześrodkowując się o godz. 19.00 w rejonie Solca Kujawskiego. Następne dni stycznia to dalszy marsz po trasie: Solec Kujawski – Maksymilianowo – Zakrzewo – Drożyska Średnie – Sypniewo – Płusza. W dniu 31 stycznia 1945 r. batalion przekracza granicę polsko-niemiecką sprzed 1939 r. w m. Więcbork. W dniu l lutego 1945 r. o godz. 20.00 jednostki 6 DP ześrodkowały się w rejonie m. Dobrzyce-Karsibów-Dąbołęka, a batalion saperów zajął rejon w m. Wilhelmhorst.
W ten sposób został wykonany ponad 400 km marsz w celu podejścia pod rubież obronną nieprzyjaciela.

Wał Pomorski

Rozkazem dowódcy dywizji z. batalionu zostaje wydzielona 1 ksap do 18 pp w celu inży- nieryjnego zabezpieczenia natarcia, tego pułku i zdobycia Jastrowa. Walki o zdobycie Jastrowia prowadzone były w nocy z 2 na 3 lutego 1945 r. Po zdobyciu Jastrowia 1 ksap pozostaje w dalszym ciągu przy 18 pp i prowadzi oczyszczanie miasta z min i różnego rodzaju materiałów wybuchowych. Z 2 ksap wydzielono 1 i 2 pl saperów do, 16 pp jako ubezpieczenie czołowe
i boczne na okres marszu przez las do leśniczówki Drzewiec, l pluton tej kompanii przydzielony zostaje do 14 pp jako ubezpieczenie na okres marszu do m.Brzeźnica. 3 ksap stanowiła odwód dowódcy batalionu mjr Bogdanowa. W dniu 4 lutego 1945 r. 18 pp wznowiła marsz w kierunku Sypniewo. Podczas tego marszu awangarda pułku, w której znajduje się 1 ksap zostaje silnie ostrzelana przez nieprzyjaciela z broni maszynowej. Rozpoczęło się natarcie z marszu, a jako pierwsi stanęli do walki żołnierze l ksap z jej dowódcą por. Treskunowem. Po dwugodzinnej walce zdobyto wieś Brzeźnica i rozpoczęto dalszy marsz. 4 lutego 1945 roku w godzinach wieczornych 1 ksap bierze udział w walce o zdobycie m. Kłomina, gdzie znajdował się obóz jeńców wojennych. W walce dzielnie spisali się saperzy por. Treskunowa, którzy rozbroili miny przygotowane do wysadzenia obozu oraz rozgrodzili druty kolczaste wokół obozu. Wieczorem tego dnia 18 pp wraz z 1 ksap wychodzi na zachodni brzeg jeziora Busmo zbliżając się do Rederitz /Nadarzyce/. W walkach o Nadarzyce szczególnie wyróżnili się: dowódca 1 ksap por. Treskunow, dowódca batalionu mjr Bogdanow oraz saper Stodułka i saper Pawłowski. Bohaterską śmiercią polegli w tym dniu:

• sierż. Grzesik Mikołaj
• saper Sochacki Jan
• saper Bolakowski Ludwik
• plut. Piesik Paweł
• st.saper Ruchahski Stefan

Ciężko ranny został saper Madrowski Zygmunt.

Za wykazane męstwo w walce Krzyżem Walecznych odznaczono 3 oficerów i 6 podoficerów. Pod koniec dnia wszystkie pułki piechoty zajęły pozycje obronne w rejonie m. Nadarzyce. W dniu następnym tj. 7 lutego 1945 r. batalion rozkazem dowódcy dywizji zostaje wyprowadzony z obrony i skierowany do zbierania porzuconego przez nieprzyjaciela sprzętu i uzbrojenia oraz zbierania i grzebania zwłok poległych w walce o Nadarzyce żołnierzy.
W dniu 8 lutego pułki piechoty prowadzą działania mające na celu zdobycie m. Iłowiec na przeciwległym brzegu rzeki Zgniły Zdrój, a saperzy zabezpieczają je pod względem inżynieryjnym. W okresie od 19 lutego do 2 marca 1945 r. saperzy wykonali :

1 ksap działająca na korzyść 14 pp:

• wykopano przeszło 2 km rowów strzeleckich;
• wykonano 37 stanowisk dla rkm i ckm;
• wybudowano 13 schronów;
• wybudowano punkt obserwacyjny dla moździerzy;
• wykonano przejścia w polach minowych na przedpolu 14 pp zdejmując 52 miny typu PTM.

3 ksap działająca przy 16 pp:

• wykonano wnęk strzeleckich 80 szt;
• wykonano 4 stanowiska dla ckm;
• wykonano ok l000m rowów strzeleckich;
• rozminowano drogę prowadzącą do wsi Frydrych – Szwitz zdejmując 130 min.

W dniu 1 marca rozpoczęło się natarcie 14 pp na hitlerowskie pozycje na kierunku Wierzchowo-Łabin. Następnie batalion saperów zostaje skierowany w kierunku na Kołobrzeg.

Walki o Kołobrzeg (8 – 18 marca 1945 r.)

Kołobrzeg przekształcony był w silną twierdzę. Organizacji silnej obrony miasta sprzyjały warunki terenowe. Na strukturę obrony miasta składały się 3 pierścienie obrony. 7 marca 1945r. 6 DP osiągnęła przedpola Kołobrzegu a 8 marca zamknięty został pierścień wokół miasta. Batalion saperów znajdował się w ugrupowaniach bojowych piechoty wykonując przejścia w zaporach minowych, barykadach oraz działając w składzie grup szturmowych. Oprócz prowadzenia rozpoznania inżynieryjnego saperzy występowali również w roli piechoty walcząc w pierwszej linii. 2 ksap wraz z l pl 3 ksap otrzymała zadanie zbudowania mostu na rzece Parsęta. Budowę zakończono wieczorem 9 marca i niezwłocznie przystąpiono do przeprawy 16 i 18 pp. Przeprawą dowodził dowódca 3ksap por. Treskunow. Tego dnia batalion poniósł następujące straty: zabici; st.szer. Stodułka Karol, kpr. Kraszkiewicz Stefan i saper Wysokiński Karol oraz zaginął bez wieści saper Bzymek Jan. W walkach ulicznych saperzy działali w składzie grup szturmowych niszcząc schrony i usuwając barykady. W dniu 18 marca port zostaje zdobyty. Niezwłocznie po zdobyciu Kołobrzegu batalion saperów otrzymał rozkaz przegrupowania się w rejon m. Klein-Zeplin. Po osiągnięciu nakazanych rejonów batalion przystępuje do uzupełniania strat i szkolenia. Okres szkolenia trwał od 21 marca do 8 kwietnia 1945 r. Obok pełnienia służby wartowniczej i prac inżynieryjnych żołnierze batalionu obsiali ok. 110 ha gruntu. 8 kwietnia 1945 r. zgodnie z rozkazem dowódcy dywizji batalion opuszcza zajmowany rejon, odbywa forsowany 200 km marsz i osiąga rejon Judikendorf. W dniu 16 kwietnia ze składu batalionu wydzielono l ksap do 14 pp a 3 ksap do 18 pp.
Nocą z 16 na 17 kwietnia dowódca batalionu mjr Bogdanów otrzymuje rozkaz pozostałością batalionu zorganizowania przeprawmy desantowej przez Odrę. Forsowanie rozpoczęto o 5.00. 19 kwietnia jest dniem generalnej ofensywy 6 DP na pozycje niemieckie. Dzięki wysiłkowi 18 pp i sprawnej pracy saperów w godzinach wieczornych Stara Odra zostaje sforsowana.
Po przeprawie batalion rozpoczyna marsz na zachód osiągając w dniu 20 kwietnia m. Redskow. Wielki zawód ogarnął żołnierzy, gdy przekraczając autostradę wiodącą na Berlin (2 km) nie poszli nią jednak. Pomaszerowali na zachód, omijając Berlin. W dniu 23 kwietnia batalion osiągnął kanał Hohenzollernów. Następuje forsowanie kanału, a w dniu 24 kwietnia batalion bierze udział wraz z pułkiem piechoty w zdobyciu m. Tietzow, a następnie zajmuje pozycje obronne
w rejonie Kleiu-Ziethen. Po osiągniściu brzegów Haweli, batalion przystępuje do budowy mostu. W końcowej fazie walk, bierze udział w walkach o następujące miejscowości: Klein Zuthen, Flatow, Tietzof, Grunenfeid osiągając rzekę Łabę w m.Wulkau. Były to już ostatnie dni wojny.
W dniu 3 maja ginie dowódca 1 pl 3 ksap chor. Wasyl Grigoriew, podczas niszczenia mostów na tyłach nieprzyjaciela. W dniu 5 maja w m. Wulkau wojska 6 DP spotkały się z sojusznikami – wojskami zachodnimi. Już w dniu   6 maja 1945 r. batalion opuszcza Wulkau i udaje się w drogę powrotną osiągając m. Ryhnow, a 7 maja m. Elator. W dniu 9 maja batalion zatrzymuje się w m. Zehiendorf, gdzie ogłoszony zostaje oficjalny komunikat o kapitulacji Niemiec.
W dniu 11 maja odbyła się uroczystość dekoracji saperów odznaczeniami nadanymi im za udział w walkach z hitlerowskim najeźdźcą. Dekoracji dokonywał osobiście gen. Popławski.
W dniach 12 – 14 maja 1945 r. batalion kontynuuje marsz na wschód osiągając kolejno miejscowości: Wilimsdorf, Bukow, Belhendorf, Johansfelde. Tu batalion przebywa do dnia 15 czerwca, w okresie pobytu w Johansfelde batalion prowadzi rozminowanie terenu.
15 czerwca następuje wymarsz na południe Saksonii. W dniu 29 czerwca 1945 r. we wszystkich jednostkach 6 DP odbyły się uroczystości związane ze Świętem Morza obchodzonym po raz pierwszy. W uznaniu zasług 6 DP otrzymała miano Pomorskiej, a 13 Samodzielny Batalion Saperów miano Kołobrzeskiego, 6 DP odznaczona została Krzyżem Grunwaldu. W dniu 9 lipca batalion wkracza do Ząbkowic, a nazajutrz 10 lipca opuszcza Ząbkowice, udaje się do Wadowic, które osiąga w dniu 16 lipca 1945 r. W Wadowicach po raz pierwszy w swej historii batalion został zakwaterowany w koszarach. Już w dniach 23 – 24 lipca batalion siłami 2 ksap przeprowadza rozminowanie odcinka nadgranicznego ochranianego przez 14 pp w rejonie wsi Zabłocić, Ledegowice, Lipowa, Stary Żywiec i usuwa 245 min.
W dniu 1 sierpnia w m. Sopotnia Mała podczas rozminowania zginął ppor. Gilow oraz dwóch saperów. Akcja rozminowania w powiatach Wadowice, Bielsko, Żywiec trwała do grudnia 1945 r. Nie obyło się oczywiście bez dalszych ofiar i tak w dniu 24 sierpnia 1945 r. we wsi Jasienice powiat Bielsko od eksplozji miny moździerzowej zostają ciężko ranni szer. Orliriski Stanisław i szer. Marek Antonii. Również w wyniku eksplozji zdejmowanej miny zginął szer. Gajewski Janusz. Ogółem w okresie tym, podczas rozminowania zginęło: 7 podoficerów i szeregowych, rany odniosło 14 żołnierzy. Jesienią 1945 r. następują zmiany personalne w dowództwie batalionu, odchodzi mjr Bogdanow a jego następcą zostaje kpt. Radionow. W grudniu batalion zostaje przeniesiony do Oświęcimia. Następuje rozminowanie i oczyszczanie z niewypałów byłego obozu zagłady i przyległych do niego terenów. Wiosną 1946 r. batalion zostaje skierowany na akcję przeciwlodową. Ponownie następuje zmiana miejsca postoju, batalion zostaje przeniesiony do Szczakowej. Zostaje również przeniesiony ze stanowiska dowódcy batalionu kpt. Radionow, a jego obowiązki przejmuje por. Potocki, aby następnie przekazać je kpt. Henrykowi Jaroszowi. W marcu 1946 r. batalion zostaje przeniesiony do Krakowa.
W Krakowie następuje pierwsze zwolnienie do cywila żołnierzy fronowych. Niektórzy z nich pozostają w służbie zawodowej, jak np. sierż. Baran Bronisław.

Saperzy ciągle w walce.

W dniu 16 kwietnia 1946 r. obchodzono uroczyście po raz pierwszy „Święto Sapera”. Batalion został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy.

Krzyż Virtuti Militari

Obok rozminowania prowadzonego na terenie województwa krakowskiego część batalionu zostaje skierowana na tereny Przełęczy Dukielskiej, aby tam usuwać pozostałości II wojny światowej. Akcja rozminowania pociąga za sobą dalsze ofiary. W dniu 31 marca 1946 r. grupa saperów pod dowództwem chor. Bęben pracująca przy oczyszczaniu lotniska w Balicach koło Krakowa ulega wypadkowi. W wyniku wybuchu bomby zginęli na miejscu, szer. Filipek Jan i szer. Zdanowski Stanisław, a chor. Bęben i 9 saperów zostają ranni. Wczesną wiosną 1947 r. cały batalion ponownie wyrusza na akcję przeciwlodową. Saperzy ochraniają obiekty mostowe na Wiśle, Dunajcu, Rabie i Popradzie, W dowództwie batalionu następuje ponowna zmiana. Odchodzi do Oficerskiej Szkoły Inżynierskiej w Przemyślu kpt. Jarosz, a obowiązki dowódcy przyjmuje mjr Sikorski. W początkach kwietnia cały batalion udaje się na akcję rozminowania na tereny Przełęczy Dukielskiej. W dniu 29 maja w m. Krzyż koło Tarnowa na polu minowym ginie por. Laskowski i szeregowy Wiśniewski, natomiast ciężko ranny zostaje szer. Siemiński. Obok prowadzonej bez przerwy akcji rozminowywania żołnierze batalionu biorą także czynny udział w innych pracach na rzecz gospodarki narodowej. W okresie od lipca do listopada część batalionu skierowana zostaje do przeprowadzenia sianokosów do m. Leśna koło Wrocławia.

W listopadzie 1947 r. grupa żołnierzy bierze czynny udział w wyrębie lasów w nadleśnictwie Kąty w powiecie Bielsko-Biała. Wiosną 1948 r. batalion zostaje przeniesiony z Krakowa do Bronowic, dowództwo obejmuje mjr Smarżewski. Saperzy biorą udział przy porządkowaniu Krakowa, konserwacji zabytków historycznych. 1 ksap pracuje przy konserwacji Kopca Wandy, a 2 ksap przy porządkowaniu Kopca Kościuszki. W miesiącu kwietniu grupa żołnierzy pracuje przy rozminowaniu Łysej Góry koło Dukli. W sierpniu cały batalion wyjeżdża na obóz szkoleniowy do Dęby, gdzie odbywało się szkolenie ogólnowojskowe i taktyczne. Na początku września transportem kolejowym batalion wraca do garnizonu w Bronowicach, przystępując do przygotowań związanych z dalszą zmianą dyslokacji, ponieważ zapadła decyzja o przeniesieniu batalionu do Dębicy.

Tablica pamiątkowa żołnierzom 13bsap

poległym podczas rozminowania Krakowa

Saperzy w garnizonie Dębica.

We wrześniu 1948r. 13 bsap zostaje przeniesiony do Dębicy.

W nowym miejscu postoju przed batalionem staje poważne zadanie stworzenia odpowiednich warunków bytowych dla żołnierzy i kadry. Przystąpiono niezwłocznie do porządkowania koszar i przygotowania pomieszczeń do zakwaterowania. Koszary były poważnie zdewastowane.

Jesienią 1948 r. batalion przeżywa uroczyste chwile. Społeczeństwo Krakowa za zasługi włożone przez jednostkę w rozminowanie i akcję przeciwlodową, oraz prace wykonane na rzecz miasta ufundowało sztandar dla 13 Samodzielnego Batalionu Saperów. Uroczystość wręczenia sztandaru odbyła się w Krakowie. Na czele delegacji, która udała się po odbiór sztandaru stał dowódca batalionu mjr Smarżewski.

W czerwcu 1949 r. batalion udaje się na obóz szkoleniowy do Tarnobrzega i Sandomierza.W październiku batalion zostaje uzupełniony żołnierzami młodego rocznika, którzy po odbyciu szkolenia unitarnego w połowie grudnia złożyli uroczystą przysięgę wojskową. Uroczystość zaprzysiężenia odbyła się na placu alarmowym z udziałem licznie przybyłego społeczeństwa Dębicy.

Wiosną 1950 r. 1 ksap prowadzi akcję rozminowania na terenie powiatu dębickiego w m. Grabiny i Czarna Tarnowska. Znajdowały się tam poniemieckie pola minowe. Całość prac związanych z całkowitym rozminowaniem tych terenów zakończon w końcu maja. Pozostała część batalionu brała udział w pracach związanych z konserwacją obiektów fortyfikacyjnych (schronów) na Śląsku w okolicach Mikołowa i Tych. W drugiej połowie czerwca cały batalion spieszy z pomocą ludności cywilnej okolic Skawiny, gdzie żołnierze pracowali przy umocnieniu wałów przeciwpowodziowych, oraz ewakuacji ludności cywilnej i jej mienia z terenów najbardziej zagrożonych. Akcja przeciwpowodziowa trwała 2 tygodnie. Od lipca do października batalion przebywa na poligonie wodnym w Tarnobrzegu, gdzie szkoli się z przepraw. Pod koniec szkolenia w drugiej połowie października w jednostce została przeprowadzona inspekcja przez Sztab Okręgu Wojskowego. Za całokształt wyszkolenia jednostka otrzymała ocenę dobrą.

Jesienią 1951 r. następuje zmiana na stanowisku dowódcy batalionu odchodzi mjr Smarżewski, a obowiązki obejmuje mjr Sawicz. Przez całą jesień batalion przebywa na terenach tzw. „Doliny Śmierci” nad granicą czeską, prowadząc prace związane z rozminowaniem oraz usuwaniem dużej ilości sprzętu pancernego (czołgów).

Wiosną 1952 r. obok akcji przeciwlodowej jednostka bierze udział w rozminowaniu miejscowości Polany w powiecie Jasło. W roku następnym trwa rozminowanie w m. Radomyśl Wielki, Dulcza Mała i Wólka Dulecka.

Wiosną 1953 r. następuje kolejna zmiana na stanowisku dowódcy batalionu. Obowiązki od mjr Sawicza przejmuje kpt. Edward Tyli. Początkiem maja pododdziały batalionu powracają z akcji rozminowania   i następuje wyjazd na poligon wodny do m. Tarnobrzeg. Najważniejsze przedsięwzięcie w 1954 r. to: likwidacja składu min i pocisków artyleryjskich pozostawionych przez wojska niemieckie w m. Kłaj. W czasie prowadzonego rozminowania w m. Bochnia zginął śmiercią bohaterską kpr. Plebanek Jerzy.

Jesienią 1954 r. wspólnie z 70 batalionem saperów, batalion udaje się na tereny ZSRR, wzdłuż prawego brzegu rzeki San i przystępuje do prac konserwacyjnych obiektów fortyfikacyjnych. Po powrocie do garnizonu batalion otrzymał zadanie zburzenia odosobnionej wysokiej skały tzw. turni na Hali Kondratowej pod Giewontem, zadanie to powierzono grupie saperów pod dowództwem ppor. Wiktora Zająca. Prace te wykonano w ciągu 10 dni. Za zajęcie I miejsca w szkoleniu wśród jednostek inżynierskich WP w 1954r. batalion otrzymał Puchar Przechodni Ministra Obrony Narodowej.

W marcu 1955 r. batalion wyjeżdża na rozminowanie „Doliny Śmierci” na Przełęczy Dukielskiej. Prace prowadzone były pod nadzorem Szefa Wojsk Inżynieryjnych OW mjr Orfina i Szefa Służby Inżynieryjnej dywizji kpt. Zacha. Prace te były bardzo trudne i niebezpieczne, w dniu 22 kwietnia ranny został dowódca drużyny kpr. Wiechtacz. W listopadzie 1955 r. w ramach redukcji odchodzi do rezerwy dowódca batalionu kpt. Tylli, a dowódzctwo batalionu obejmuje kpt Męczyński Mieczysław. W grudniu saperzy otrzymują zadanie zorganizowania 20 grup sapersko-artyleryjskich, w celu prowadzenia akcji oczyszczania terenów z min i niewypałów. Grupy te zostają skierowanone na tereny województw: krakowskiego, kieleckiego i rzeszowskiego. Na wyróżnienie zasłużyły grupy, których dowódcami byli: por. Nowak, por. Ciilewski, por. Szyszko i inni.

W 1956 r. rozkazem dowódcy WOW nr 015/Inż batalion otrzymuje do ochrony szereg obiektów mostowych na rzekach: San, Wisłoka, Dunajec i Raba. Ochroniono 8 mostów.

W roku 1957 szkolono głównie żołnierzy rezerwy. Wiosną 1958 roku jednostkę wizytował Minister Obrony Narodowej gen. broni Marian Spychalski. W okresie letnim batalion otrzymuje zadanie, zbudowanie mostu stałego na rzece Poprad w m. Muszyna. W lipcu 1959 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej na bazie batalionu zorganizowana zostaje nowa jednostka wojskowa nr 1816 z przeznaczeniem do prac na rzecz GN. Po wykonaniu zadań budowy drogi z Zakopanego do Morskiego Oka  jednostka ta zostaje rozwiązana. Wczesną jesienią 1959 r. nad wielu miejscami województwa rzeszowskiego przeszedł silny huragan wyrządzając poważne szkody w gospodarce narodowej. Żołnierze batalionu usuwają szkody w Tarnobrzegu.

Początek 1960 r. zastał saperów na akcji przeciwlodowej. W początkach lipca 80 osobowa grupa żołnierzy zostaje skierowana do m. Lisów do prac melioracyjnych. W październiku 1961r. następuje kolejna zmiana w dowództwie batalionu. Odchodzą na inne stanowiska służbowe kpt. Męczyński i kpt. Sałabut, a na ich miejsce: dowódcą batalionu zostaje mjr Data Leszek, szefem sztabu natomiast kpt. Pacholarz Eugeniusz.

Rok 1963 zapoczątkowała bardzo mroźna i śnieżna zima, zwana „ zimą stulecia”. Do ochrony obiektów drogowych i przemysłowych skierowano 20 grup interwencyjnych. Najgroźniejsza sytuacja wytworzyła się w okolicach Tarnobrzega. Wezbrane wody Wisły groziły zatopieniem budującej się kopalni siarki w Machowie. Akcją ratowania kopalni dowodził osobiście dowódca batalionu mjr Data Leszek. Decyzją wyższych przełożonych przydzielono śmigłowce, z których zrzucano ładunki materiału wybuchowego celem rozbicia utworzonego zatoru.

W grudniu 1964 r. na podstawie decyzji Dowódcy WOW przystąpiono w batalionie do organizacji szkolnej kompanii saperów, z zadaniem szkolenia podoficerów dla potrzeb OTK. Na dowódcę kompanii szkolnej wyznaczony został kpt. Pruchnicki Stefan.

W połowie marca 1966 r. dowództwo dywizji na bazie batalionu przeprowadziło ćwiczenie mobilizacyjne, z wyprowadzeniem pododdziałów i ewakuacją sprzętu do rejonów alarmowych, za ćwiczenie to, jednostka otrzymała ocenę dobrą. Od połowy lipca praca w jednostce ukierunkowana została na należyte przygotowanie sprzętu i pojazdów mechanicznych do mających się odbyć we wrześniu ćwiczeń pod kryptonimem „Mazury”. Po zajęciu wyznaczonego rejonu ześrodkowania, batalion otrzymał zadanie zbudowania przeprawy mostowej przez, rzekę Bug w m. Ołtarze i w rejonie Newgorodu zbudować przeprawę mostową przez Narew. Po zbudowanym moście przeprawiono 14 i 30 pz, 25 da plot oraz tyły dywizji.

Z początkiem 1968 r. zachodzi w batalionie szereg zmian personalnych. Odchodzi z. jednostki dotychczasowy dowódca batalionu ppłk Data Leszek i obejmuje stanowisko Szefa Powiatowego Sztabu Wojskowego w Strzyżowie. Do czasowego pełnienia obowiązków dowódcy wyznaczony został mjr Pacholarz Eugeniusz, szefem sztabu zostaje kpt. Przystupa Franciszek. Odchodzą z batalionu na inne stanowiska służbowe kpt. Trzeciak Zygmunt, kpt. Próchnicki Stefan, kpt. Cymboluk Mikołaj i kpt. Kilarecki Wawrzyniec. Zgodnie z planem szkolenia w okresie od 6 do 15 maja batalion udaje się na szkolenie z przepraw w m. Radomyśl n/Sanem. W godzinach wieczornych po wyruszeniu eszelonem na moście kolejowym w m. Kochanówka wydarzyła się tragiczna w skutkach katastrofa kolejowa. O górną krawędź kratownicy mostu zawadziła koparka BAT-M powodując zepchnięcie pojazdów mechanicznych z kilkunastu platform kolejowych, w wyniku tej katastrofy 7 żołnierzy rezerwy poniosło śmierć. W miesiącu kwietniu 1968 r. obowiązki dowódcy batalionu obejmuje mjr Krąg Ryszard. Stan osobowy batalionu poważnie się zwiększył, zorganizowano kompanię szkolną podoficerów i operatorów maszyn inżynieryjnych. Pierwsza uroczysta przysięga elewów Szkoły Podoficerskiej odbyła się 15 grudnia.

We wrześniu 1970 r. na okres 10 miesięcy oddelegowany zostaje do WOSWInż na wykładowcę szef sztabu batalionu mjr Pacholarz Eugeniusz, jego obowiązki pełni kpt. Arciszewski Jan.

Rok 1971 rozpoczął się dla batalionu wyjazdem grup saperskich na akcję przeciwlodową. W styczniu do m. Osiek skierowane zostają dwie grupy saperów pod dowództwem st. chor. Tarnawskiego i st. chor. Kopcia. W okresie od 15 do 28 lipca jednostka bierze udział w akcji przeciwpowodziowej na terenie powiatów: Tarnów, Brzesko, Bochnia, Nowy Sącz. Szczególnie wyróżnili się w niej: st.chor. Tarnawski Ryszard, ppor. Podhalański Bogdan i plut. Bal Jan, st. szer. Brzycki i st. szer. Ziomek. W trakcie szkolenia programowego przebudowano i ulepszono strzelnicę małokalibrową na terenie koszar, oraz wybudowano ośrodek szkolenia z minerstwa na poligonie w m. Straszęcin. W grudniu przeprowadzono wyburzenie starego wiaduktu drogowego nad torami kolejowymi w m. Sanok. W 1972r. batalion otrzymuje na wyposażenie nowy park pontonowy PP-64 „Wstęga”. Żołnierze batalionu oprócz prowadzonego szkolenia pracują przy budowie Wojskowego Ośrodka Wypoczynkowego w Solinie, oraz oczyszczają z niewypałów teren 10 powiatów województwa rzeszowskiego, krakowskiego i kieleckiego.

W kwietniu 1973 r. rozpoczęto pobór kandydatów do szkoły podoficerskiej. Rok 1973 to także rok intensywnych prac związanych z oczyszczaniem terenów z niewypałów pochodzących z II wojny światowej, prowadzonych głównie przez patrol pod dowództwem st.chor. Stanisław Kopeć. 28.12.1973 r. to jeszcze jeden ważny moment w historii naszego batalionu. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej dotychczasowy dowódca jednostki ppłk. Krąg Ryszard został przeniesione na inne stanowisko służbowe. Obowiązki dowódcy batalionu przyjął mjr Pacholarz Eugeniusz. W miesiącu lutym jednostka objęta była kontrolą kompleksową przez rewidentów WOW. Na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu WP w dn. 3 luty następuje reorganizacja Podoficerskiej Szkoły Wojsk Inżynieryjnych. Zostają zlikwidowane dotychczasowe kompanie, a szkoła zorganizowana zostaje w strukturę plutonów. W dniu 5.12.1978 r. rozkazem Dowódcy WOW Nr. 0116 z dn. 10.11.1978 r. obowiązki dowódcy jednostki obejmuje mjr dypl. Jerzy Maruszak. W roku 1980 batalion zajął w pionie samodzielnych batalionów III miejsce.  

Na podstawie ustawy „O powszechnym obowiązku służby wojskowej” oraz rozkazu Dowódcy WOW w dn.3.07.1980 r. odbyło się wcielenie podchorążych absolwentów wyższych uczelni do nowo utworzonej w naszej jednostce Szkoły Podchorążych Rezerwy. W dniu 27.04.1987 r. dotychczasowy dowódca jednostki ppłk dypl. Jerzy Maruszak wyznaczony został do pełnienia dalszej służby w WSzW-Rzeszów. Stanowisko dowódcy 13 Batalionu Saperów objął mjr dypl. Henryk Wolski.

 Dowódcy batalionu

mjr dypl. Adolf Lewkowicz	08.1944 – 11.1944
mjr Michał Bogdanów	11.1944 – 11.1945
kpt. Piotr Radionow	11.1945 – 02.1946
kpt. Henryk Jarosz	03.1946 – 03.1947
por. Bolesław Kłak	03.1947 – 04.1948
mjr Tadeusz Smażewski	04.1948 – 11.1951
mjr Zenon Sawicz	11.1951 – 03.1953
kpt. Edward Tyli	03.1953 – 11.1955
kpt. Mieczysław Męczyński	11.1955 – 10.1961
ppłk Lesław Data	10.1961 – 03.1968
ppłk Ryszard Krąg	04.1968 – 12.1973
ppłk Eugeniusz Pacholarz	03.1968 – 04.1968 12.1973 – 12.1978
ppłk Jerzy Maruszak	12.1978 – 04.1987
ppłk dypl. Henryk Wolski	04.1987 – 01.1989

por. Bolesław Kłak	płk Mieczysław Męczyński
płk Leszek Data	płk Ryszard Krąg

W 1989 r. batalion zostaje przekształcony w 13 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Inżynieryjnych. Z dniem 1.05.1995r. 13 OSSWInż zostaje przeformowany w 3 Pułk Saperów.